Dolenni

Mae’r dudalen hon yn rhestru adnoddau hanes lleol gan gynnwys archifau, llyfrgelloedd, amgueddfeydd, cymdeithasau hanes lleol, cymdeithasau hanes teulu, sefydliadau archaeolegol a gwefannau eraill. Mae hefyd yn cynnwys rhestr o Gymdeithasau Hanesyddol eraill y Sir.

Archifdy Ceredigion: Prif ystorfa cofnodion cyhoeddus a phreifat sy’n perthnasol i Geredigion.

Amgueddfa Ceredigion: Lleolir yr Amgueddfa yn hen Sinema’r Coliseum yn Aberystwyth, ac mae’n llawn dop gyda pethau swynol am hanes y sir. Ynghyd â rhestr o ddigwyddiadau amgueddfeydd.

Llyfrgell Ceredigion: Wedi’i leoli yn hen neuadd y dref, mae’r adeilad presennol yn dyddio o 1957 ac mae wedi’i leoli yn Queen’s Road, gyferbyn â Portland Street.

Llyfrgell Genedlaethol Cymru: Er bod ffocws LLGC bellach ar archifau o arwyddocâd cenedlaethol, mae’n gynnwys llawer o ddiddordeb i haneswyr Ceredigion. Mae adnoddau hynod ddiddorol eraill yn cynnwys Cyfnodolion Cymru, mapiau Degwm, Enwau Lleoedd a Phapurau Newydd Ar-lein.

Adnoddau Llyfrgell Genedlaethol Cymru
• Papurau Newydd Cymru
• Cylchgronau Cymru
• Mapiau Degwm Cymru
• Y Bywgraffiadur Cymreig
• Adnoddau’r Llyfrgell

Comiswn Brenhinol Henebion Cymru: Casgliad enfawr o wybodaeth am hanes adeiladau Cymru, gan gynnwys Ceredigion. Mae hefyd yn rheoli Coflein, y gronfa ddata ar-lein ar gyfer Cofnod Henebion Cenedlaethol Cymru (NMRW) – y casgliad cenedlaethol o wybodaeth am amgylchedd hanesyddol Cymru.

Adnoddau’r Comisiwn
• Coflein
• Rhestr o Enwau Lleoedd Hanesyddol Cymru
• Cymru Hanesyddol
• Hanes adeiladu capel Cymru
• Catalog y Llyfrgell
• Prydain oddi Fry

Casgliad y Werin Cymru
Cadw a dathlu hanes cyfoethog Cymru trwy gasglu straeon unigryw gan bobl bob dydd.

Heneb: Ymddiriedolaeth Archaeoleg Cymru a sefydlwyd i hyrwyddo addysg y cyhoedd mewn archaeoleg.

Cymdeithas Hanes Llansantffraed: Adnodd hanes lleol ar gyfer Llanon a’r ardal gyfagos.

Mae Peint o Hanes: yn brosiect am dafarnau. Tafarnau yng Ngheredigion. Hen dafarnau, tafarnau newydd, y tafarnau i gyd, a bragdai. Mae’n cynnwys rhestr o tua 1,000 o safleoedd sydd wedi’u trwyddedu neu a oedd wedi’u trwyddedu i werthu alcohol yn y sir.

Cymdeithas Hanes Teuluoedd Ceredigion
Fe’i ffurfiwyd ym 1995 i annog astudio hel achau a hanes teulu yn Sir Aberteifi gan y rhai sydd â chysylltiadau teuluol â’r sir ble bynnag y bônt yn byw.

Cymdeithas Hanes Teuluol Dyfed
Mae’r gymdeithas yn bodoli i wasanaethu unrhyw un sydd â diddordeb mewn achau, herodraeth, hanes teulu neu hanes lleol yn nhair sir Cymru, Sir Aberteifi, Sir Gaerfyrddin a Sir Benfro.

Genuki

Mae GENUKI yn darparu llyfrgell gyfeirio rithwir o wybodaeth achyddol sydd o berthnasedd arbennig i’r DU ac Iwerddon. Mae’n wasanaeth anfasnachol, a gynhelir gan ymddiriedolaeth elusennol a grŵp o wirfoddolwyr. Mae’n cynnwys tudalennau gyda chyfeiriadau at wybodaeth bellach ar gyfer bron pob lle yn y Sir.

Tudalen gartref GENUKI ar gyfer Ceredigion

Cymdeithasau Hanes Lleol

Nid oes gan bob un o’r cymdeithasau hyn wefannau ac efallai nad yw rhai o’r sefydliadau’n gweithredu ar hyn o bryd. Nid yw Fforwm Hanes Ceredigion yn weithredol mwyach.

Cymdeithas Hynafiaethau Cymru

Sefydlwyd Cymdeithas Hynafiaethau Cymru yn 1846 ac mae’n elusen gofrestredig (rhif 216249). Ei hamcanion elusennol yw i ‘archwilio, cadw a dehongli cofadeiliau hynafol ac olion o hanes, iaith, agweddau, arferion, celfyddydau a diwydiannau Cymru a’r Gororau ac i addysgu’r cyhoedd ynghylch materion o’r fath’.

Mae’r Cylchgrawn Archaeologia Cambrensis yn cynnwys llawer o erthyglau ar leoedd a phobl yng Ngheredigion. Mae’r holl gyfnodolion hyd at 1999 ar gael ar-lein ar Cylchgronau Cymru:

Aberaeron

Cymdeithas Aberaeron

Aberporth

Cymdeithas Hanes Aberporth

Aberteifi

Castell Aberteifi

Borth

Amgueddfa Gorsaf Borth

Cilcennin

Cilcennin Local History Group

Ffostrasol

Cymdeithas Hanes Maes a Môr (Ffostrasol)

Blaenpennal

Cymdeithas Hanes Blaenpennal

Lampeter / Llanbedr Pont Steffan

Lampeter History Society / Cymdeithas Hanes Llambed

Lampeter History Society (facebook page)

Amgueddfa Lampeter (facebook page)

Newcastle Emlyn

Hanes Emlyn

Tregaron

Cymdeithas Hanes Cylch Tregaron

Canolfan Dreftadaeth Tregaron

Y Ferwig and District Historical Society

Cymdeithasau hanesyddol sirol, rhanbarthol a chenedlaethol

Mae hyn yn cynnwys dolenni i brosiect ar-lein Cylchgronau Cymru a ddigidodd lawer o Gylchgronau Cymru hyd at tua 2004. https://journals.library.wales/ Dim ond 6 o’r 13 Cymdeithas Hanesyddol Sirol Cymru a gafodd eu cyhoeddiadau wedi’u digideiddio fel rhan o’r prosiect hwn; mae Sir Gaerfyrddin yn y broses o ddigideiddio eu cylchgronau i’w prynu gan aelodau. Mae cylchgronau a gyhoeddwyd ar ôl 2004 mewn Llyfrgelloedd Hawlfraint, Llyfrgelloedd y Sir ac maent ar gael i’w prynu gan y cymdeithasau yn bennaf.